بیماری ام‌اس یک بیماری خودایمنی مزمن سیستم عصبی مرکزی است که می‌تواند به طیف گسترده‌ای از مشکلات جسمی و شناختی منجر شود. برخلاف تصور عموم که اغلب فقط به مشکلات حرکتی توجه می‌شود، بسیاری از افراد مبتلا به ام‌اس با اختلالات شناختی و ذهنی قابل توجهی نیز دست و پنجه نرم می‌کنند؛ مشکلاتی که به همان اندازه‌ی ناتوانی‌های جسمی می‌توانند کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهند.
مشکلات شناختی در بیماران ام‌اس
حدود 40 تا 65 درصد از افراد مبتلا به ام‌اس درجاتی از اختلالات شناختی را تجربه می‌کنند. این مشکلات ممکن است تدریجی، متناوب یا ناگهانی ظاهر شوند. مهم‌ترین چالش‌های شناختی عبارت‌اند از:
- اختلال در حافظه کوتاه‌مدت: دشواری در به‌خاطر سپردن اطلاعات جدید، فراموش کردن قرارها یا مکالمات اخیر.
- مه مغزی (Brain Fog): حالتی از گیجی ذهنی، کند شدن تفکر، کاهش وضوح ذهن و دشواری در تمرکز که می‌تواند زندگی روزمره را مختل کند.
- کاهش تمرکز و توجه: بسیاری از بیماران نمی‌توانند مدت زیادی روی یک کار متمرکز بمانند یا به راحتی دچار حواس پرتی می‌شوند.
- کند شدن پردازش اطلاعات: سرعت تحلیل داده‌ها، فهم مطلب، یا تصمیم‌گیری کاهش می‌یابد، حتی در کارهای ساده‌ی روزمره.
- مشکل در برنامه‌ریزی و حل مسئله: کارهای نیازمند سازماندهی ذهنی، مانند برنامه‌ریزی روزانه یا مدیریت کارهای خانه، برای بیماران چالش برانگیز می‌شود.
- تغییر در مهارت‌های زبانی: پیدا نکردن کلمات، مکث زیاد در حین صحبت، یا سختی در دنبال کردن مکالمه از جمله موارد شایع است.
مشکلات فیزیکی در بیماران ام‌اس
ناتوانی‌های فیزیکی در ام‌اس بسته به محل و شدت ضایعات در مغز و نخاع متفاوت‌اند. اما برخی از شایع‌ترین مشکلات عبارت‌اند از:
- اسپاسم عضلانی و گرفتگی: انقباضات ناگهانی و دردناک عضلات که ممکن است خواب، حرکت یا فعالیت روزمره را مختل کنند.
- مشکلات تعادل و سرگیجه: بیماران ممکن است تعادل خود را به راحتی از دست بدهند، به‌خصوص هنگام راه رفتن یا ایستادن ناگهانی.
- ضعف عضلانی و خستگی شدید: عضلات ضعیف‌تر شده و زودتر خسته می‌شوند، به‌خصوص در پاها یا بازوها.
- احساس خالی کردن زانو: برخی بیماران می‌گویند حس می‌کنند زانویشان ناگهان خالی می‌کند یا قادر به تحمل وزنشان نیست.
- لرزش (Tremor): لرزش غیرارادی دست‌ها یا سایر اندام‌ها که می‌تواند انجام کارهای دقیق مثل نوشتن یا غذا خوردن را دشوار کند.
- سفتی و خشکی عضلات (Spasticity): حرکات محدود، احساس خشک بودن پاها یا دست‌ها که راه رفتن یا بالا رفتن از پله را دشوار می‌کند.
- بی‌حسی و مورمور شدن اندام‌ها: احساس گزگز، خواب رفتگی یا بی‌حسی در اندام‌ها به ویژه دست‌ها و پاها.
- مشکل در کنترل مثانه و روده: یکی از مشکلات شایع و آزاردهنده، که در عملکرد اجتماعی و روانی بیمار هم اثر می‌گذارد.
آیا راهی برای بهبود کیفیت زندگی با ام‌اس وجود دارد؟
خبر خوب این است که اگرچه ام‌اس درمان قطعی ندارد، اما آموزش، تمرین و توان‌بخشی هدفمند می‌تواند نقش بسیار مؤثری در کنترل و کاهش این مشکلات داشته باشد. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که:
- تمرینات شناختی می‌توانند توانمندی مغزی را بهبود دهند.
- تمرینات جسمی مناسب، قدرت عضلات و تعادل را تقویت می‌کنند.
- تکنیک‌های تنفس و مدیتیشن، اضطراب و مه‌مغزی را کاهش می‌دهند.
- آموزش گروهی و حضور در جمع بیماران دیگر، حس همدلی و انگیزه را بالا می‌برد.
با ما در دوره‌ی تخصصی مبتلایان ام‌اس، که شامل دو کارگاه مجزا و مکمل که به صورت هدفمند و بر پایه دانش روز طراحی شده‌اند، همراه باشید:
کارگاه اول: راهکارهای عملی برای رفع مشکلات توجه
مدرسان:
خانم دکتر آناهیتا خرمی بنارکی؛ پزشک و متخصص علوم شناختی
خانم آذر محمد زاده، کارشناس روان‌شناسی شناختی و توان‌بخشی شناختی
در این کارگاه، تمرین‌ها و تکنیک‌هایی کاملاً عملی برای بهبود: حافظه کوتاه‌مدت، تمرکز و توجه، تصمیم‌گیری و سرعت پردازش ذهنی ارائه می‌شود تا ذهن‌تان دوباره توانمند و پویا شود.
کارگاه دوم: راهکارهای عملی برای بهبود مشکلات حرکتی و مثانه
مدرس:خانم دکتر محدثه آزادواری؛ متخصص طب فیزیکی و درد
در این بخش، بر مبنای ارزیابی‌های علمی و تکنیک‌های درمانی نوین، به بهبود: اسپاسم عضلانی، ضعف تعادل و حرکت، مشکلات مثانه و ادراری کمک خواهد شد.
هر دو کارگاه با زبان ساده، تمرین‌های قابل اجرا در خانه و رویکردی کاملاً علمی طراحی شده‌اند تا به شما یا عزیزتان کمک کنند، کیفیت زندگی روزمره را به شکل ملموس بهبود دهید.
اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با ام‌اس زندگی می‌کنید، همین حالا قدمی مهم برای توانمندسازی بردارید.
