واکسن معکوس

مدت زمان تقریبی مطالعه: 5 دقیقه

در یک مطالعه جدید، پروفسور هابل و همکارانش “واکسن معکوس” جدیدی را توصیف می‌کنند که می‌تواند قادر به توقف فعل و انفعالات خودایمنی‌ای شود که به بافت‌های سالم فرد حمله می‌کنند، مانند بیماری‌های ام‌اس، دیابت نوع I یا آرتریت روماتوئید.

تحقیقات دانشکده مهندسی مولکولی پریتزکر دانشگاه شیکاگو می‌تواند درمان‌هایی را با عوارض جانبی کمتر ارائه دهد.

نوع جدیدی از واکسن ساخته شده توسط محققان دانشگاه شیکاگو نشان داده است که می‌تواند روند پیشرفت بیماری‌های خودایمنی مانند ام‌اس و دیابت نوع 1 را در تست‌های آزمایشگاهی بدون از کار انداختن بقیه سیستم ایمنی بدن معکوس کند.

آزمایش‌ها‌ی انسانی به تازگی شروع شده‌اند، اما محققان می‌گویند این روش امیدوار کننده است.

پروفسور هابل گفت: «در گذشته نشان دادیم که می‌توانیم از این شیوه برای جلوگیری از مشکلات خود ایمنی استفاده کنیم. اما چیزی که در مورد این کار بسیار هیجان‌انگیز است این است که اکنون می‌توانیم بیماری‌هایی مانند ام‌اس را با وجود التهاب در حال پیشرفت درمان کنیم، که این اقدام در زمینه دنیای واقعی بسیار مفید می‌باشد.»

یک واکسن معمولی به سیستم ایمنی انسان یاد می‌دهد که ویروس یا باکتری را به عنوان دشمنی که باید مورد حمله قرار بگیرد، شناسایی کند. “واکسن معکوس” جدید دقیقا برعکس عمل می‌کند: حافظه سیستم ایمنی را حذف می‌کند.

در حالی که پاک کردن حافظه‌ی ایمنی، برای بیماری‌های عفونی ناخواسته است، اما می‌تواند واکنش‌های خودایمنی مانند مواردی که در ام‌اس، دیابت نوع I یا آرتریت روماتوئید مشاهده می‌شود که در آن سیستم ایمنی به بافت‌های سالم حمله می‌کند را متوقف کند.

کاهش پاسخ ایمنی

وظیفه سلول‌های T سیستم ایمنی این است که سلول‌ها و مولکول‌های ناخواسته از ویروس‌ها و باکتری‌ها گرفته تا سرطان‌ها را به عنوان عوامل خارجی برای بدن تشخیص دهند و از شر آنها خلاص شوند. هنگامی که سلول های T حمله اولیه را علیه آنتی ژن انجام می‌دهند، حافظه‌ی آن سلول مهاجم را حفظ کرده تا در آینده برای از بین بردن آن سریعتر اقدام کنند.

با این حال، سلول های T ممکن است اشتباه کنند و سلول‌های سالم را به عنوان عوامل خارجی تشخیص دهند. به عنوان مثال، در افراد مبتلا به ام‌اس، سلول های T به میلین، پوشش محافظ اطراف اعصاب حمله می‌کنند.

امروزه بیماری‌های خودایمنی عموماً با داروهایی درمان می‌شوند که به طور کلی سیستم ایمنی را از بین می‌برند.

هابل می‌گوید: «این درمان‌ها می‌توانند بسیار مؤثر باشند، اما شما همچنین پاسخ‌های ایمنی لازم برای مبارزه با عفونت‌ها را متوقف می‌کنید، بنابراین عوارض جانبی زیادی ایجاد خواهد شد.»

هابل و همکارانش می‌خواستند یک رویکرد جایگزین را بررسی کنند. آن‌ها می‌دانستند که بدن مکانیسمی دارد که تضمین می‌کند واکنش‌های ایمنی در پاسخ به هر سلول آسیب‌دیده‌ای در بدن رخ نمی‌دهد؛ پدیده‌ای که به عنوان تحمل ایمنی محیطی شناخته می‌شود، که در کبد انجام می‌شود.

پروفسور هابل می‌گوید: به جای بالا بردن ایمنی توسط واکسن معمولی، می‌توانیم آن را به روشی بسیار خاص با واکسن معکوس کاهش دهیم.

آن‌ها در سال‌های اخیر کشف کردند که نشان دار کردن مولکول‌ها با قندی به نام N-acetylgalactosamine یا به اختصار pGal می‌تواند این فرآیند را تقلید کند و مولکول‌ها را به کبد بفرستد، جایی که تحمل نسبت به آن‌ها ایجاد می‌شود.

هابل توضیح داد: ایده این است که ما می‌توانیم هر مولکولی را که بخواهیم به pGal متصل کنیم و به سیستم ایمنی یاد بدهیم تا آن را تحمل کند. به جای بالا بردن ایمنی مانند واکسن، می‌توانیم آن را به روشی بسیار خاص با واکسن معکوس کاهش دهیم.»

در مطالعه جدید، محققان بر روی بیماری شبیه ام‌اس که در آن سیستم ایمنی به میلین حمله کرده و منجر به ضعف و بی حسی، از دست دادن بینایی و در نهایت مشکلات حرکتی و فلجی می‌شود، تمرکز کردند. این تیم پروتئین‌های میلین را به pGal متصل کردند و تأثیر واکسن معکوس جدید را بر روی حیوانات آزمایش کردند. آن‌ها دریافتند که سیستم ایمنی، حمله به میلین را متوقف کرده و به اعصاب اجازه می‌دهد مجددا به درستی کار کنند و علائم بیماری را معکوس می‌کند.

در یک سری آزمایشات دیگر، دانشمندان نشان دادند که همین رویکرد برای به حداقل رساندن سایر واکنش‌های ایمنی در حال پیشرفت کار می‌کند.

آزمایشات بالینی

آزمایشات فاز اول ایمنی آنتی ژن درمانی اصلاح شده با گلیکوزیلاسیون بر اساس این مطالعات پیش بالینی، قبلاً در افراد مبتلا به بیماری سلیاک انجام شد و آزمایشات ایمنی فاز I در ام‌اس نیز در حال انجام است.

هابل گفت: “هنوز هیچ واکسن معکوس تایید شده بالینی وجود ندارد، اما ما بسیار از پیشبرد این فناوری هیجان زده هستیم.”