پوکی استخوان

مدت زمان مطالعه: 10 دقیفه

پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان یک بیماری پیشرونده و تضعیف کننده ی استخوان است که باعث باریک و شکننده شدن استخوان ها می‌شود در نتیجه بیمار بیشتر مستعد آسیب قرار می‌گیرد به طوری که با زمین خوردن و یا چیزی به سادگی سرفه یا عطسه احتمال شکستگی دنده خواهد داشت.

افزایش سن با کاهش تراکم استخوان همراه است، اما این امر در برخی افراد سریعتر از دیگران اتفاق می‌افتد. موارد زیر برخی از عواملی است که می‌تواند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد:

1. سن استخوان ها در جوانی و در دهه 20 سالگی مستحکم ترین هستند. تحلیل استخوان به تدریج، از اواسط دهه 30 سالگی به طور طبیعی شروع می‌شود.
2. جنسیت هم مردان و هم زنان می‌توانند دچار پوکی استخوان شوند، اما در زنان شایع تر است. آنها معمولاً ساختار استخوانی کوچک تری نسبت به مردان دارند و تغییرات در سطوح هورمونی که در دوران یائسگی رخ می‌دهد نیز در این امر نقش دارد. سطح استروژن، که برای سلامت استخوان‌ها ضروری است، پس از یائسگی کاهش می‌یابد و می‌تواند منجر به کاهش سریع تراکم استخوان شود. زنانی که یائسگی زودرس (قبل از 45 سالگی) داشتند، اگر به مدت 6 ماه یا بیشتر به دلیل عواملی مانند رژیم غذایی سخت یا ورزش بیش از حد، قاعدگی نداشته باشند (آمنوره) ، یا اگر قبل از 45 سالگی تحت عمل هیسترکتومی قرار گرفته باشند، در معرض خطر بیشتری نیز قرار دارند. 

• خطر پوکی استخوان در مردان با سطح تستوسترون پایین افزایش می‌یابد.

1. وزن اگر کمبود وزن دارید خطر ابتلا بیشتر می‌شود.
2. سابقه خانوادگی اگر فرد دیگری در خانواده شما پوکی استخوان داشته باشد، به خصوص اگر یکی از والدین شکستگی لگن داشته باشد  خطر ابتلا بیشتر می‌شود.
3. رژیم غذایی نداشتن رژیم غذایی حاوی ویتامین D و کلسیم کافی، داشتن بیماری هایی مانند بیماری سلیاک یا بیماری کرون که بر توانایی جذب مواد مغذی از غذا تأثیر می گذارد همچنین اختلالات غذا خوردن مانند پرخوری عصبی و بی اشتهایی می‌تواند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد.
4. سیگار کشیدن و نوشیدن زیاد الکل 
5. دارو استفاده طولانی مدت از داروهایی که بر استحکام استخوان یا سطح هورمون تأثیر می‌گذارد.

1. همچنین وضعیتی به نام استئوپنی وجود دارد به این معنا که شما تراکم استخوان کمتری نسبت به سن خود دارید، اما نه به شدت پوکی استخوان. استئوپنی شما را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان قرار می‌دهد.

پوکی استخوان و ام‌اس

استخوان های شما به طور مداوم در پاسخ به محرک های بیوشیمیایی و فیزیکی، در حال ترمیم و نوسازی خود هستند. التهاب موجود در ام‌اس ممکن است این روند را تحت تاثیر قرار دهد به عبارتی شخص مبتلا به ام‌اس ممکن است تراکم استخوان کمتری نسبت به افراد غیر مبتلا داشته باشند. طبق تحقیقات در سال 2022، تخمین زده شد که تقریباً از هر 5 نفر مبتلا به ام‌اس، 1 نفر پوکی استخوان و بیش از 2 نفر از هر 5 نفر به استئوپنی مبتلا هستند که به نسبت افراد هم سن و جنس خود که مبتلا نیستند بیشتر است.

اگر نمی‌توانید به طور منظم ورزش کنید و تحرکتان کمتر شده، استخوان های شما به مرور زمان تضعیف می‌‌شوند.

داروهایی که برای مدیریت علائم ام‌اس یا درمان عود بیماری مصرف می‌شوند، می‌توانند بر سلامت استخوان ها نیز تأثیر بگذارند. مصرف طولانی مدت استروئیدها یا داروهای ضد‌افسردگی می تواند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد. اگرچه، تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که ممکن است فینگولیمود، بتواند از ابتلا به پوکی استخوان در زنان جلوگیری کند.

پوکی استخوان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اغلب پوکی استخوان تنها در صورت افتادن یا ضربه ناگهانی که منجر به شکستگی استخوان شود، تشخیص داده می‌شود.

برای سنجش تراکم استخوان، شما را به اسکن تراکم استخوان (DEXA) ارجاع می‌دهند. اسکن با استفاده از اشعه ایکس با دوز پایین، بین 10 تا 20 دقیقه طول می‌کشد و بدون درد است.

پوکی استخوان چگونه درمان می‌شود؟

اگر به استئوپنی یا پوکی استخوان مبتلا شدید، بر اساس تعدادی از عوامل از جمله سن، جنسیت، خطر شکستگی و اینکه آیا قبلا شکستگی داشته اید، تصمیم گرفته می‌شود که چه درمانی می‌تواند برای شما مفید باشد.

شاید نیازی به درمان نداشته باشید یا خودتان بخواهید دارو مصرف کنید. در هر حال، مهم این است که مطمئن شوید که کلسیم و ویتامین D کافی را از طریق رژیم غذایی یا مکمل دریافت می‌کنید.

کلسیم ماده معدنی اصلی موجود در استخوان است و افراد بالغ سالم، به ۷۰۰ میلی گرم کلسیم در روز برای حفظ استخوان های سالم نیاز دارند. اگر پوکی استخوان دارید، به مقادیر بالاتری کلسیم نیاز دارید که معمولاً از طریق مکمل‌ها به دست می‌‌آید.

ویتامین D به جذب کلسیم در بدن کمک می‌کند. به همه بزرگسالان توصیه می‌شود که روزانه 10 میکروگرم ویتامین D دریافت کنند. در ماه های بهار و تابستان، شما باید بتوانید تمام ویتامین D مورد نیاز خود را از نور خورشید مستقیما دریافت کنید. با این حال، در طول پاییز و زمستان، یا اگر محدودیت‌ بیرون رفتن از خانه دارید، بهتر است مکمل روزانه مصرف کنید.

دارو

در ادامه به برخی از گزینه های درمانی برای پوکی استخوان و همچنین گاهی اوقات برای درمان استئوپنی استفاده می‌شوند، اشاره می‌کنیم.

• بیوفسفونات ها؛ این دسته از داروها سرعت شکستگی استخوان را کاهش می‌دهند. آلندرونیک اسید، ایباندرونیک اسید و ریزدرونیک اسید رایج ترین داروهایی هستند که برای افزایش تراکم استخوان استفاده می‌شوند. آنها به صورت قرص یا تزریقی هستند. معمولاً حدود شش تا 12 ماه طول می‌کشد تا موثر باشند.

• تعدیل کننده های انتخابی گیرنده استروژن (SERMs) ها؛ تأثیری مشابه استروژن روی استخوان ها دارند. آنها به حفظ تراکم استخوان و کاهش خطر شکستگی به خصوص در ستون فقرات کمک می‌کنند. رالوکسفین، تنها SERM مورد استفاده برای پوکی استخوان، روزانه به صورت قرص تجویز می‌شود.

• هورمون پاراتیروئید؛ که این هورمون به طور طبیعی توسط بدن تولید می‌شود و مقدار کلسیم را در استخوان ها تنظیم می‌کند. درمان‌ها را می‌توان با تزریقات جهت تحریک سلول‌هایی که استخوان جدید تولید می‌کنند و تراکم استخوان را افزایش می‌دهند، انجام داد. این روش بیشتر در برخی افرادی که تراکم استخوان آنها بسیار پایین است یا در مواردی که سایر درمان ها مؤثر نبوده اند استفاده می‌شود.

• درمان جایگزینی هورمونی (HRT) که برای برخی از زنانی که در دوران یائسگی هستند برای کمک به کنترل علائم استفاده می‌شود. همچنین می‌تواند به تقویت استخوان ها و کاهش خطر شکستگی کمک کند. این به طور خاص برای پوکی استخوان توصیه نمی‌شود و به ندرت استفاده می شود.

• درمان تستوسترون که می‌تواند برای مردان مبتلا به پوکی استخوان که به دلیل سطوح پایین تستوسترون ایجاد می‌شود، استفاده شود.

چگونه می‌توانم خطر پوکی استخوان را کاهش دهم؟

برخی از عواملی که باعث ابتلا به پوکی استخوان می‌شوند عبارتند از ژن، سن و جنسیت می‌باشند که هیچ راه کاری برای جلوگیری از آن وجود ندارد. با این حال، رعایت سبک زندگی سالم مانند رژیم غذایی مناسب، ورزش کردن، سیگار نکشیدن بی‌تاثیر نیست.

• رژیم غذایی: سعی کنید غذاهای غنی از کلسیم مانند سبزیجات، میوه های خشک و ماست را در رژیم غذایی خود بگنجانید. اگر کمبود ویتامین D دارید، می‌توانید رژیم غذایی خود را طوری تنظیم کنید که شامل مقدار بیشتری از ماهی، تخم مرغ و گوشت قرمز باشد، سعی کنید زمان بیشتری را زیر نور خورشید بگذرانید در صورت صلاح دید پزشک از مکمل ها استفاده کنید. اگر کمبود ویتامین D ندارید، مصرف اضافی آن بر تراکم استخوانتان تأثیری ندارد.

• ورزش: ورزش و فعالیت منظم به کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان کمک خواهد کرد. تمرینات تحمل وزن و تمرینات مقاومتی برای کمک به بهبود تراکم استخوان حائز اهمیت هستند. ورزش های تحمل وزن شامل پیاده روی، دویدن، رقصیدن یا کلاس های ورزش می‌باشد (بغیر از شنا یا دوچرخه سواری) و نمونه‌هایی از تمرینات مقاومتی، که باعث کشش تاندون‌ها روی استخوان‌ می‌شوند، شامل اسکوات، لانژ، پوش آپ و استفاده از وزنه یا تجهیزات وزنه‌برداری است.

• مصرف سیگار و الکل: ترک سیگار خطر ابتلا به پوکی استخوان را کاهش می‌دهد. سعی کنید مقدار الکلی را که در هفته می‌نوشید محدود کنید.