تاثیر ام‌اس بر حافظه و تمرکز بیماران

مدت زمان تقریبی مطالعه این مطلب: ۱۲ دقیقه

مشکلات حافظه و تفکر که “مشکلات شناختی” نیز نامیده می‌شود می‌تواند بر افراد مبتلا به ام اس تأثیر بگذارد.
برای برخی از افراد پیدا کردن کلمات مناسب، تمرکز کردن یا یادآوری سریع چیزها برایشان دشوارتر است. افراد مبتلا به ام اس گاهی به
«مه مغزی» اشاره می‌کنند تا احساس خود را توضیح دهند.

«شناخت» یا «شناختی» به معنای حافظه و تفکر است.

“شناخت” یا “cognitive” کلماتی هستند که موارد زیر را شرح می‌دهند:
• چیزها را به خاطر بسپار
• تمرکز کن
• انجام بیش از یک کار در یک زمان (چند وظیفه)
• چیزهای جدید یاد بگیر
• استدلال کن و مشکلات را حل کن

منظور از شناخت این است که چگونه:
• برنامه ریزی، اجرا و نظارت بر فعالیت های خودمان داشته باشیم.
• درک و تکلم داشته باشیم.
این مهارت ها به طور طبیعی در افراد مختلف متفاوت است.

مشکلات حافظه و تفکر در بیماری ام اس چقدر شایع است؟

بین 4 تا 7 نفر از هر 10 نفر مبتلا به ام اس تغییراتی را در حافظه یا تفکر تجربه می‌کنند. اغلب، این تغییرات خفیف، متوسط تا شدید هستند. همه مبتلایان به ام اس مشکلات شناختی را تجربه نمی‌کنند.

علائم شناختی در ام اس گاهی اوقات “علائم نامرئی” نامیده می‌شود. آنها ممکن است مورد توجه قرار نگیرند، به خصوص توسط افراد دیگر. پزشک شما می‌تواند با نظارت بر مهارت های شناختی شما کمک کند تا هرگونه تغییرات را مدیریت کنید.

چگونه ام اس می‌تواند بر حافظه یا تفکر تأثیر بگذارد؟

مانند سایر علائم ام اس، مسائل شناختی نیز می‌تواند از فردی به فرد دیگر یا از روزی به روز دیگر متفاوت باشند. شایع‌ترین علائم شناختی
ام اس مربوط به موارد زیر است:
• یادگیری و حافظه
• توجه، تمرکز و سرعت ذهنی
• حل مسائل
• پیدا کردن کلمات مناسب

افراد مبتلا به ام اس معمولا مشکلات کمتری با زبان، تشخیص (ادراک بصری) و قضاوت دارند.
فقط به این دلیل که برخی از علائم شناختی ام اس را دارید به این معنی نیست که همه‌ی آنها را تجربه خواهید کرد.
ام اس می‌تواند حافظه و تفکر را به روش های مختلفی تحت تاثیر قرار دهد:

آیا ام اس می تواند باعث از دست دادن حافظه شود؟

در بیماری ام اس، برخی از انواع حافظه ممکن است بیش از سایرین تحت تأثیر قرار گیرند. حافظه انواع مختلفی دارد و مغز آنها را به روش های مختلفی سازماندهی می‌کند.

–» یادآوری انجام کارها؛ حافظه آینده نگر
ام اس اغلب بر توانایی افراد برای به خاطر سپردن کارهایی که باید انجام دهند تأثیر می‌گذارد. این حافظه آینده نگر نامیده می‌شود.
–» به یاد آوردن یک خاطره که به آن نیاز دارید؛ یادآوری یا بازیابی
برخی از افراد مبتلا به ام اس می‌گویند که برای به یادآوردن خاطره به زمان و تلاش بیشتری نیاز دارد. یادآوری خاطرات اخیر، ممکن است دشوار باشد. به عنوان مثال، نام افراد جدید، لیست خرید، کارهای روزانه، یا اینکه آیا دارو مصرف شده است.استفاده از بخش یادآوردارو در اپلیکیشن میلین نیز به مصرف منظم داروها کمک میکند.

–» خاطرات رویدادها و تجربیات؛ حافظه رویدادی یا اپیزودیک
ام اس ممکن است بر خاطرات رویدادها و تجربیات شخصی نیز تأثیر بگذارد. حافظه رویدادی همان حافظه‌ی شخصی هر فرد می‌باشد مثل احساسات و هیجانات مربوط به یک زمان و مکان خاص. به عنوان مثال، جزئیات رویدادهای خاص مانند نقل مکان به یک خانه جدید ممکن است دیگر چندان واضح نباشد.

–» تشخیص و یادآوری بلافاصله چیزی؛ تشخیصی
تشخیص در ام اس به ندرت تحت تأثیر قرار می‌گیرد. این توانایی آن است که وقتی چیزی را می بینید یا می شنوید، بلافاصله بشناسید و بفهمید چیست، بدون اینکه تلاشی برای به خاطر آوردن آن داشته باشید.

–» برخی از مشکلات حافظه با ام اس نادر است
افراد مبتلا به ام اس به ندرت در به خاطر سپردن مهارت هایی مانند دوچرخه سواری، تهیه یک فنجان چای، یا بستن بند کفش، مشکل دارند. و ام اس به ندرت بر خاطرات مربوط به دانش یا چیزهای مربوط به گذشته تأثیر می‌گذارد.

اغلب، افراد مبتلا به ام اس که مشکلات حافظه دارند، مشکل عمده ای در صحبت کردن و خواندن ندارند و قادر به انجام فعالیت های روزانه هستند.

توجه، تمرکز و اینکه چقدر سریع می‌توانید به مسائل فکر کنید

برخی از افراد مبتلا به ام اس این کار را دشوارتر می دانند:
• برای مدت طولانی تمرکز کردن
• در صورت وقفه افتادن حین کار، رشته را گم می‌کنند
• انجام چند کار به طور همزمان (چند وظیفه ای)
• در حالی که تلویزیون یا رادیو روشن است، مکالمه را ادامه دهند
بسیاری از افراد که این مشکلات را دارند می‌گویند که احساس می کنند نمی‌توانند کارها را به سرعت معمول انجام دهند. آنها می‌توانند وظایف خود را به پایان برسانند، اما ممکن است به زمان و تلاش بیشتری نسبت به قبل نیاز داشته باشند. به عنوان مثال، پخت و پز از طریق یک دستور غذا ممکن است بیشتر طول بکشد، به خصوص اگر آنها چند کار را همزمان انجام دهند.

تحقیقات نشان می دهد که برخی از افراد مبتلا به ام اس ممکن است در پردازش اطلاعات کندتر شوند. بنابراین ممکن است پاسخ دادن یا واکنش به چیزی بیشتر طول بکشد، یا کمی زمان بیشتری برای فکر کردن به چیزی در هنگام پاسخ دادن به سوالات طول بکشد.
توانایی پردازش سریع اطلاعات یکی از رایج ترین مشکلات شناختی در ام اس است که افراد مبتلا به ام اس معمولاً در ابتدا متوجه آن می‌شوند.

حل مسئله؛ برنامه ریزی، انجام و ارزیابی وظایف

برای برخی افراد برنامه ریزی و حل مشکلات روزمره سخت است. آن‌ها می‌دانند که می‌خواهند چه کاری انجام دهند، اما برایشان سخت است که بدانند از کجا شروع کنند، یا رسیدن به اهدافشان را دشوار می‌دانند. این امر می تواند منجر به سردرگمی و استرس و همچنین منجر به مشکلات بیشتر در توجه، حافظه و تفکر شود.

پیدا کردن کلمات مناسب

افراد مبتلا به ام اس ممکن است در یافتن کلمه مناسب نیز با مشکلاتی مواجه شوند (این در نوک زبانم است – آنها کلمه را می دانند اما نمی توانند آن را به زبان آورند.) ممکن است شرکت در یک بحث برایشان بسیار دشوار باشد.

تاثیر مشکلات شناختی

مشکلات شناختی ام اس می‌تواند در محل کار، دانشگاه یا مدرسه، موقعیت های اجتماعی و روابط تأثیر بگذارد. تأثیر آن برای همه متفاوت است و افراد می توانند به روش های بسیار متفاوتی واکنش نشان دهند.
به عنوان مثال، بیماران گاهی اوقات نگران موارد زیر هستند:
• ناتوانی در مدیریت کار ها مانند قبل
• ایجاد مشکلاتی در روابط یا زندگی شخصی
• اگر مانند گذشته سریع نباشند، کمتر مورد توجه قرار می گیرند
• از دست دادن شغل خود، یا اینکه به اهداف شغلی دست نمی‌یابند
اینها واکنش های بسیار رایجی هستند.

چه چیزی باعث مشکلات شناختی می شود؟

مشکلات حافظه یا تفکر ممکن است ناشی از ام اس و سایر موارد مانند تغییرات دما و سایر جنبه های زندگی باشد.
مشکلات شناختی می تواند ناشی از موارد زیر باشد:

نحوه تاثیر ام اس بر اعصاب مغز

به خاطر سپردن، تمرکز و تفکر همگی متکی به پیام هایی هستند که از طریق اعصاب به نواحی مختلف مغز منتقل می‌شوند. ام اس می‌تواند به این اعصاب آسیب برساند. این آسیب می‌تواند پیام ها را متوقف یا کند کرده و باعث علائم شناختی شود.

تاثیر علائم فیزیکی ام اس

سایر علائم ام اس مانند خستگی یا درد ممکن است بر مهارت های شناختی تأثیر بگذارد. مقابله با این علائم می‌تواند تمرکز یا دریافت اطلاعات جدید را دشوارتر کند.

احساس ناخوشی

خلق و خوی پایین، مانند احساس اضطراب یا افسردگی، می‌تواند بر مهارت های شناختی تأثیر بگذارد. اگر خلق و خوی پایینی دارید، ممکن است تصمیم گیری، پردازش اطلاعات، تمرکز یا به خاطر سپردن چیزها برایتان دشوار باشد. با بهبود خلق و خو، این مشکلات نیز می‌توانند بهبود یابند.

تغییرات دما (گرم و سرد)

دما می‌تواند در مهارت های شناختی تفاوت ایجاد کند. بسیاری از افراد مبتلا به ام اس متوجه می‌شوند که علائم در زمانی که خیلی گرم یا خیلی سرد هستند بدتر می‌شود.
گرم بودن بیش از حد ممکن است دقت افراد را دچار مشکل کند و سرعت پردازش اطلاعات را کاهش دهد. سرد بودن بیش از حد می‌تواند بر نحوه پردازش خاطرات تأثیر بگذارد و باعث مشکلات تکلم شود.

–» اتفاقات دیگری در زندگی شما رخ می دهد
موارد دیگری که ممکن است در زندگی شما اتفاق بیفتد می تواند بر علائم شناختی تأثیر بگذارد، از جمله:
• عفونت ها و سایر بیماری ها
• داروهایی که بر سیستم عصبی تأثیر می گذارند، مانند قرص های خواب آور و مسکن ها
• مصرف منظم پنج دارو یا بیشتر
• رژیم غذایی نامناسب، کم آبی بدن، نوشیدن بیش از حد الکل
• کمبود خواب و استرس
• عدم فعالیت بدنی
از آنجایی که موارد متفاوتی وجود دارد که ممکن است بر حافظه و تفکر تأثیر بگذارد، مهم است که هر گونه نگرانی را با پزشک در میان بگذارید.

چه افرادی با بیماری ام اس دچار مشکلات شناختی می شوند؟

افراد مبتلا به انواع ام اس ممکن است دچار مشکلات شناختی شوند، اگرچه برای بسیاری از افراد این علائم خفیف تا متوسط هستند. همه افراد مبتلا به ام اس علائم شناختی ندارند. اما برخی از افراد بعد از تشخیص متوجه آنها می شوند، برخی دیگر بعداً.

آیا می توان پیش بینی کرد چه کسانی علائم شناختی را خواهند داشت؟

علیرغم تحقیقات فراوان، پیش‌بینی اینکه چه کسی به مشکلات شناختی مبتلا می‌شود یا شدت یا زمان آن مشخص شود، دشوار است. اما تحقیقات برخی از روندهای این علائم را نشان داده است:
برخی از مطالعات نشان داده اند که مشکلات شناختی در افراد مبتلا به ام اس پیشرونده در مقایسه با ام اس عود کننده و فروکش کننده بیشتر گزارش شده است.
مشخص شده است که داشتن حجم مغز بزرگتر (به دلیل ژنتیک) اثرات شناختی بر روی مغز را کاهش می دهد.

آیا ارتباطی بین علائم شناختی و فیزیکی ام اس وجود دارد؟

شواهد تحقیقاتی در مورد اینکه آیا ارتباطی بین مشکلات شناختی و علائم فیزیکی وجود دارد یا خیر، متفاوت است. برخی از افراد علائم فیزیکی خفیف اما مشکلات شناختی قابل توجهی دارند. برخی دیگر علائم فیزیکی قابل توجهی دارند اما مشکلات شناختی کمی دارند.

آیا مشکلات شناختی ام اس بدتر می‌شود؟

مشکلات شناختی همیشه بدتر نمی‌شوند. اما مانند سایر علائم ام اس برای برخی ثابت می‌ماند و برای برخی دیگر ممکن است بهبود یابد. برخی از افراد ممکن است در نهایت دچار مشکلات شناختی شدید شوند، اما بیشتر افراد اینطور نیستند.

کمک گرفتن برای مشکلات شناختی

در صورت مشاهده هرگونه تغییر در حافظه یا تفکر با پزشک تماس بگیرید. آنها می توانند به شما کمک کنند تا راه هایی برای مدیریت مشکلات شناختی پیدا کنید. و ممکن است شما را به سایر متخصصان ارجاع دهند تا به علائم و تأثیرات عاطفی کمک کنند.
مواردی که برای بهبود حافظه پیشنهاد می‌شود:
• رایحه درمانی یا آروماتراپی
• تمرینات تنفسی
• ذهن آگاهی
• مدیتیشن
• یوگا
استفاده ازقسمت مدیتیشن و یوگای اپلیکیشن میلین هم می‌تواند به آرامش و بهبود حافظه کمک کند.

سخن پایانی

از آنجا که مشکلات شناختی در ام اس می‌تواند کیفیت زندگی، روابط، اشتغال و تحصیل فرد را متاثر کند، شناسایی، ارزیابی و درمان به موقع آن مهم است.اقداماتی که درحال حاضر برای به حداقل رساندن مشکلات شناختی در ام اس می‌توان انجام داد، شامل کنترل عوامل موثر در تشدید و جلوگیری از عود بیماری، مدیریت چالشهای موجود و استفاده از راهکارهای موجود برای غلبه بر مشکلات شناختی است.همچنین استفاده از وسایل کمکی برای بهبود حافظه و ثبت موارد مهم و ضروری در طول روز مثل یک دفترچه یادداشت یا اپلیکیشن های یادآوری(بخش یادآوری داروی اپلیکیشن میلین) نیز میتواند موثر باشد.

منابع

● Pérez-Martín MY et al. Efficacy of a short cognitive training program in patients
with multiple sclerosis. Neuropsychiatr Dis Treat. 2017 Feb 3;13:245-252
● Hulst HE and Langdon D Functional training is a senseless strategy in MS
cognitive rehabilitation: Strategy training is the only useful approach – NO Mult
Scler. 2017 Jun; 23(7): 930–932.
● Chan D et al. Effect of high-dose simvastatin on cognitive, neuropsychiatric, and
health-related quality-of-life measures in secondary progressive multiple
sclerosis: secondary analyses from the MS-STAT randomised, placebo-
controlled trial Lancet Neurol. 2017 Aug; 16(8): 591–600.
● Comi G et al. Efficacy of fingolimod and interferon beta-1b on cognitive, MRI, and
clinical outcomes in relapsing–remitting multiple sclerosis: an 18-month, open-
label, rater-blinded, randomised, multicentre study (the GOLDEN study) J Neurol.
2017; 264(12): 2436–2449.