پیوند مدفوع (FMT) چطور انجام می‌شود؟
فرد بیمار شوند و به تعادل میکروبی روده‌اش کمک کنند.
این کار معمولاً با یکی از روش‌های زیر انجام می‌شود:
- از طریق روده (کولونوسکوپی)
مدفوع تازه یا یخ زده‌ی اهدا کننده سالم، با محلول مخصوص رقیق و از طریق یک لوله وارد مقعد می‌شود (مثل کولونوسکوپی) و به روده بیمار تزریق می‌شود.
- از طریق بینی و دهان (لوله بینی-معده یا کپسول خوراکی)
در بعضی موارد، ماده مدفوع پاک سازی شده را:
یا با یک لوله از راه بینی به داخل معده یا روده باریک می‌فرستند،
یا آن را خشک و بی بو کرده و داخل کپسول‌های خوراکی قرار می‌دهند تا بیمار آن‌ها را مصرف کند.
آیا بو و مزه مدفوع احساس می‌شود؟
خیر، در روش کپسولی یا از طریق لوله، هیچ بویی یا مزه‌ای احساس نمی‌شود. ماده مدفوع قبل از مصرف به شدت فیلتر، تصفیه و آماده‌سازی می‌شود.
دلیل این کار چیست؟
چون در بسیاری از بیماری‌ها (مثل عفونت‌های مزمن روده، کولیت، ام‌اس و حتی بعضی مشکلات روانی)، ترکیب میکروب‌های روده بیمار به‌هم می‌ریزد. این پیوند کمک می‌کند دوباره باکتری‌های مفید وارد بدن شوند و عملکرد روده بهبود پیدا کند.
مطالعات در در حال بررسی:
بیماری‌هایی که به FMT جواب داده‌اند
- عفونت مکرر کلستریدیوم دیفیسیل (C. difficile)
این باکتری باعث التهاب شدید روده و اسهال می‌شود و در افرادی که آنتی بیوتیک طولانی مصرف کرده‌اند، به راحتی عود می‌کند. وقتی درمان دارویی معمول جواب نمی‌دهد، پیوند مدفوع به کمک می‌آید و با انتقال باکتری‌های سالم روده، تعادل میکروبی را بازمی‌گرداند. در مطالعات بالینی، بیش از 90 درصد بیماران بعد از FMT بهبود کامل یافته‌اند. این کاربرد FMT کاملاً تأیید شده و در بیشتر کشورها به عنوان روش درمانی استاندارد پذیرفته شده است.
بیماری‌هایی که در آن‌ها شواهد اولیه مثبت وجود دارد
- کولیت اولسراتیو (التهاب روده)
کولیت اولسراتیو بیماری التهابی مزمن روده است که باعث زخم و التهاب جدی پوشش روده بزرگ می‌شود. مطالعات متعددی بررسی کرده‌اند که آیا FMT می‌تواند به بهبود این التهاب کمک کند یا خیر. نتایج اولیه مثبت بوده‌اند و در برخی بیماران، التهاب کاهش یافته و علائمشان بهتر شده است، ولی هنوز داده‌های کافی برای استفاده گسترده وجود ندارد و به تحقیقات بیشتر نیاز است.
- سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS)
بیماری شایعی است که با درد شکم، نفخ و تغییرات در عادات روده همراه است. FMT در برخی بیماران باعث کاهش این علائم شده اما پاسخ‌ها متفاوت بوده‌اند. برخی مطالعات نشان داده‌اند که در کوتاه مدت بهبود رخ می‌دهد، اما در بلند مدت تاثیر قابل توجهی ندارد. به همین دلیل، FMT هنوز به عنوان درمان قطعی IBS توصیه نمی‌شود.
- بیماری کرون در کودکان
کرون نوعی دیگر از بیماری‌های التهابی روده است که می‌تواند هر قسمتی از دستگاه گوارش را درگیر کند. یک مطالعه جدید روی کودکان مبتلا به کرون فعال نشان داد که مصرف کپسول‌های حاوی مدفوع سالم به همراه رژیم غذایی خاص باعث بهبود علائم و افزایش تنوع میکروبی روده شده است. این نتایج امیدوارکننده است، اما نیاز به آزمایش‌های بزرگتر دارد. (درصد بهبودی 76.5٪).
- سرطان و ایمنی درمانی (مثلاً ملانوما)
در برخی بیماران سرطانی که به درمان‌های ایمنی مانند مهارکننده‌های PD-1 پاسخ نداده‌اند، ترکیب FMT با این درمان‌ها باعث بهتر شدن پاسخ ایمنی و کاهش تومورها شده است. این یافته‌ها نوید بخش هستند و در حال حاضر در مطالعات بالینی آزمایشی بررسی می‌شوند.
- دیابت نوع 2 و سندرم متابولیک
مطالعات اولیه نشان می‌دهند که انتقال میکروبیوم سالم از افراد لاغر به افراد دارای دیابت نوع 2 یا چاقی، می‌تواند حساسیت به انسولین را بهبود و التهاب بدن را کاهش دهد. اما این تأثیرات معمولاً کوتاه مدت هستند و هنوز درمان قطعی محسوب نمی‌شوند.
بیماری‌هایی که مطالعات روی آن‌ها در حال پیشرفت است
- بیماری پارکینسون
پارکینسون بیماری عصبی مزمنی است که باعث مشکلات حرکتی می‌شود. چند مطالعه کوچک نشان داده‌اند که FMT می‌تواند با بهبود ترکیب میکروبی روده، علائم حرکتی و مشکلات گوارشی بیماران را کاهش دهد. این تحقیقات در مراحل ابتدایی قرار دارند و نیاز به آزمایش‌های بیشتر و بزرگتر است.
- بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس و پسوریازیس
مطالعات محدودی وجود دارد که نشان می‌دهد FMT می‌تواند پاسخ ایمنی بدن را تنظیم کند و باعث بهبود برخی علائم بیماری‌های خودایمنی شود. مثلاً در پسوریازیس مواردی از بهبود گزارش شده و در لوپوس آزمایش‌های اولیه نشان دهنده تغییرات مثبت در سیستم ایمنی است. این زمینه تحقیقاتی بسیار نوپا و در حال پیشرفت است.
- مولتیپل اسکلروزیس (ام‌اس)
چند گزارش محدود نشان داده که FMT ممکن است بتواند التهاب را کاهش دهد، کیفیت زندگی و توان حرکتی بیماران را بهتر کند و ترکیب باکتری‌های روده را به سمت تعادل هدایت کند. تحقیقات بالینی برای تأیید این نتایج هنوز در جریان است.
- عفونت یا التهاب پس از پیوند مغز استخوان (GvHD)، بیماری‌های گوارشی، سرطان‌های معده و مری
FMT به عنوان یک درمان مکمل در کنار روش‌های درمان سرطان معده و مری در مطالعات اولیه بررسی می‌شود تا اثرات جانبی درمان‌های شیمیایی و پرتو درمانی کاهش یابد و وضعیت میکروبی روده بهبود یابد. این مطالعات در مراحل آزمایشی هستند.
- اختلالات عصبی و روانی مانند افسردگی و آلزایمر
مطالعات اولیه و موردی نشان داده‌اند که تغییرات در میکروبیوم روده با بهبود برخی علائم روانی و شناختی همراه بوده است. FMT در مواردی باعث بهبود خلق و خو، کاهش اضطراب و بهبود عملکرد حافظه شده است، اما این شواهد هنوز ضعیف و نیازمند تحقیقات گسترده‌تر است.
منابع
