مدت تقریبی مطالعه: 5 دقیقه
نورالژی عصب سه قلو نوعی درد عصبی است که میتواند باعث ایجاد احساس سوزش یا درد شدید، ناگهانی یا شوک الکتریکی و مختصر در صورت شود. این درد معمولاً در یک طرف صورت ایجاد می‌شود و ممکن است فقط چند ثانیه یا چند دقیقه طول بکشد اما میتواند در طول یک حمله بارها تکرار شود. نورالژی سه قلو میتواند بسیار دردناک باشد و برخی افراد آن را همیشه تجربه کنند.
نورالژی سه قلو در جامعه ام‌اس بیشتر از جمعیت عادی است و میتواند با درد دندان اشتباه گرفته شود. اگر این علائم را دارید، باید بررسی کنید که آیا این علائم نشانه ای از ام‌اس شماست یا به یک چکاپ دندانپزشکی نیاز دارید.
این درد میتواند با انجام یک فعالیت عادی روزانه مانند غذا خوردن، شیو کردن، صحبت کردن یا در معرض یک نسیم ملایم بودن ایجاد شود. بنابراین توجه کنید که چه محرکی باعث شروع این درد می‌شود تا از آن پرهیز کنید. برای درمان می‌توان با دارویی به نام کاربامازپین شروع کرد. اگر درمان های دارویی موثر واقع نشد، جراحی ممکن است یک گزینه باشد.
نورالژی سه قلو چیست؟
نورالژی سه قلو، که گاهی اوقات تیک دولورکس نیز نامیده می‌شود، نوعی درد عصبی (نوروپاتیک) در یک پهلوی صورت است و میتواند نشانه ای از ام‌اس باشد. افراد مختلف نورالژی سه قلو را به روش های مختلف تجربه می‌کنند.
- این درد بیشتر در گونه، فک بالا یا پایین احساس می‌شود، اما برخی از افراد درد را در چشم، گوش و پیشانی یا داخل دهان تجربه می‌کنند.
- این درد معمولاً فقط در یک طرف صورت است، اگرچه در موارد نادر در هر دو طرف صورت رخ میدهد، ولی همزمان نیست.
- برخی افراد این درد را به صورت شدید و ناگهانی مانند شوک الکتریکی تجربه می‌کنند اما برخی دیگر درد طولانی‌تر یا احساس سوزش دارند.
- حملات معمولاً به صورت کوتاه و ناگهانی از چند ثانیه تا چند دقیقه طول میکشد و ممکن است بارها در روز اتفاق بیفتد.
- حملات میتواند با یا بدون هشدار باشند.
- حملات ممکن است برای روزها یا ماه‌ها ادامه داشته باشند، اما زمان‌هایی که بدون درد است، به عنوان دوره‌‌ی بهبودی شناخته می‌شود. برای برخی افراد، درد به صورت مداوم است.
چه چیزی باعث نورالژی سه قلو می‌شود؟
نورالژی سه قلو به این دلیل نام گذاری شده که عصب سه قلو تحت تأثیر قرار می‌گیرد. نورالژی به معنای دردی است که مسیر عصب را در پیش می‌گیرد. عصب سه قلو، ماهیچه های مورد نیاز برای جویدن را کنترل می‌کند و مسئول احساس لمس و درد در صورت است. دو عصب سه قلو وجود دارد، در هر دو طرف صورت، و هر عصب دارای سه شاخه اصلی است، بنابراین سه قلو نامیده می‌شود. نورالژی سه قلو میتواند یک یا چند شاخه از این شاخه ها را تحت تاثیر قرار دهد. محل درد شما بستگی به این دارد که کدام یک از آنها تحت تاثیر قرار گرفته اند.
درد دلایل مختلفی ممکن است داشته باشد، از جمله:
- تومور یا توده که به عصب فشار می‌آورد
- مشکلات دندانی
- آسیب یا ضربه به صورت
- فشار خون بالا
- سکته
- ام‌اس
در بیماری ام‌اس، نورالژی سه قلو اغلب در اثر آسیب به غلاف میلین در اطراف عصب سه قلو ایجاد می‌شود. در افرادی که ام‌اس ندارند، اغلب به دلیل فشار یک رگ خونی بر روی عصب داخل جمجمه ایجاد می‌شود. این علت همچنین ممکن است گاهی اوقات در افراد مبتلا به ام‌اس نیز اتفاق بیفتد، بنابراین قبل از بررسی گزینه های درمانی، به ویژه جراحی، علت این درد را حتما جویا شوید.
محرک ها
حملات درد نورالژی سه قلو اغلب در اثر فعالیت‌های روزانه ایجاد می‌شود که برخی از آنها بسیار بی اهمیت به نظر می‌رسند که میتواند شامل موارد زیر شود:
- شستشو
- صحبت کردن
- صدای بلند
- جویدن
- اصلاح
- آرایش کردن
- قورت دادن
- بوسیدن
- حرکات سر
- نوشیدن
- خندیدن
- مسواک زدن
- تهویه هوا
- غذای گرم، سرد یا تند
- لرزش ناشی از راه رفتن
- لرزش در سفر با ماشین
با این حال، درد ممکن است خود به خود و بدون هیچ محرک واضحی اتفاق بیفتد.
- فامپریدین
تحقیقات نشان داده است که فامپریدین ممکن است نورالژی عصب سه قلو را بدتر کند و احتمالاً این نوع درد را در افرادی که قبلاً حس صورتشان تغییر یافته، تشدید کند.
چند نفر به نورالژی سه قلو مبتلا می‌شوند؟
تحقیقات اخیر نشان میدهد که از هر 100 نفر مبتلا به ام‌اس، 4 تا 6 نفر دچار نورالژی سه قلو می‌شوند که تقریباً 400 برابر بیشتر از جمعیت عادی است. نورالژی سه قلو گاهی اوقات از علائم اولیه در ام‌اس است، اما همچنین هر چه مدت طولانی تری به ام‌اس مبتلا شده باشید، احتمال آن نیز بیشتر می‌شود.
به ندرت افراد زیر 40 سال که مبتلا به ام‌اس نیستند، نورالژی سه قلو را تجربه می‌کنند، بنابراین، اگر فردی در این محدوده سنی، این علائم را تجربه کرد، بهتر است که پیگیری کند که آیا از علائم اولیه ام‌اس است یا خیر.
اگر نورالژی سه قلو دارید چه کار کنید؟
اگر احساس می‌کنید درد شما مربوط به دندانتان است، بهتر است ابتدا به دندانپزشک مراجعه کنید و حتما ذکر کنید که مبتلا به ام‌اس هستید و احتمال نورالژی سه قلو را به او بدهید. اگر دندانپزشک نتواند هیچ مشکلی در مورد دندان‌های شما پیدا کند و کارهای دندانپزشکی سنگینی مانند کشیدن دندان یا عصب کشی را پیشنهاد دهد، بهتر است ابتدا احتمال نورالژی سه قلو را بررسی کنید.
گاهی اوقات نورالژی سه قلو میتواند باعث ایجاد درد در اطراف گوش شود که شبیه به عفونت گوش است.
اگر نگران درد خود هستید، با متخصص مغز و اعصاب خود تماس بگیرید تا ویزیت شوید.
نورالژی سه قلو چگونه درمان می‌شود؟
آزمایش خاصی برای نورالژی سه قلو وجود ندارد، بنابراین تشخیص و درمان بستگی به توصیف شما از درد دارد. میتوانید یک اسکن MRI برای بررسی سایر شرایط یا برای اینکه ببینید آیا ام‌اس شما در حال حاضر فعال تر شده یا خیر انجام دهید. اسکن MRI گاهی اوقات میتواند نشان دهد که آیا نورالژی سه قلو به دلیل فشار یک رگ خونی بر روی عصب داخل جمجمه است یا خیر.
نورالژی سه قلو یک بیماری طولانی مدت است. اگرچه هیچ درمانی وجود ندارد، اما معمولاً می‌توان تا حدودی با یکسری درمان آن را مدیریت کرد.
درمان های دارویی
مانند سایر اشکال درد عصبی، نورالژی سه قلو با مسکن های رایج مانند پاراستامول، آسپرین یا ایبوپروفن تسکین نمی‌یابد. موسسه ملی بهداشت و مراقبت (NICE) توصیه کرده که نورالژی سه قلو در ابتدا با کاربامازپین (تگرتول) درمان شود. دارو معمولاً چند بار در روز مصرف می‌شود و به آرامی در طی چند روز یا چند هفته دوز افزایش می‌یابد تا به دوز مؤثر برسد. اگر به هر دلیلی نیاز به قطع کاربامازپین داشته باشید، بهتر است دوز آن را به تدریج کاهش دهید.
باکلوفن برای شل کردن عضلات تجویز می‌شود و این میتواند درد شما را کاهش دهد. باکلوفن ممکن است همراه با کاربامازپین یا سایر داروها مانند اکس کاربازپین (Trileptal)، لاموتریژین (Lamictal)، گاباپنتین (Neurontin) یا پره گابالین (Lyrica) تجویز شود.
اگر دارو به خوبی تاثیر نداشت یا عوارض جانبی زیادی داشت، بهتر است به یک جراح مغز و اعصاب مراجعه کنید تا در مورد گزینه های دیگری فکر شود.
روش های جراحی
تعدادی از روش های جراحی مختلف برای درمان نورالژی سه قلو وجود دارد. نوع دقیق روش جراحی مناسب برای شما و عوارض و مزیای احتمالی هر روش جراحی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و باید با نورولوژیست تان در میان گذاشته شود.
- روش های از راه پوست
چندین گزینه جراحی از طریق پوست وجود دارد، بنابراین شما باید مزایا و معایب هر درمان را با پزشکتان مشورت کنید.
گزینه ها عبارتند از:
- تزریق گلیسرول که در آن دارویی به نام گلیسرول در اطراف گانگلیون گاسرین تزریق می‌شود، جایی که سه شاخه اصلی عصب سه قلو به هم می‌پیوندند.
- گاما نایف یا چاقوی گاما یا رادیوفرکوئنسی ضایعات، که در آن از یک سوزن برای اعمال گرما به طور مستقیم بر روی گانگلیون گاسرین استفاده می‌شود.
- فشرده سازی بالون که در آن یک بالون کوچک در امتداد لوله نازکی که از گونه وارد شده است عبور داده می‌شود و سپس در اطراف گانگلیون گاسرین باد می‌شود تا آن را فشرده کند. سپس بالون برداشته می‌شود.
- تزریق بوتاکس در اطراف گانگلیون گاسرین در حال حاضر به عنوان درمان نورالژی سه قلو در ام‌اس در حال بررسی است.
شایع ترین عارضه جانبی، بی حسی تمام یا بخشی از صورت است.
- رادیوسرجری استریوتاکتیک
یک پرتو افشانی متمرکز برای آسیب رساندن به عصب سه قلو استفاده می‌شود تا عصب را از ارسال سیگنال های درد مسدود کند. نیازی به بیهوشی عمومی و ایجاد بریدگی در گونه نیست. ممکن است چند هفته طول بکشد تا این روش تأثیر بگذارد، اما میتواند درد را برای چندین ماه یا سال تسکین دهد.
- رفع فشار میکروواسکولار
اگر نورالژی سه قلو در اثر فشار رگ خونی روی عصب ایجاد شود، این روش میتواند با دور کردن رگ خونی باعث تسکین آن شود. این یک روش سنگینی است که شامل باز کردن جمجمه می‌باشد.
چگونه می‌توانم نورالژی سه قلو را خودم مدیریت کنم؟
زندگی با درد نورالژی سه قلو میتواند خسته کننده باشد، اما برخی از گزینه ها وجود دارد که میتوانید برای مدیریت نورالژی سه قلو امتحان کنید.
- طب سوزنی، اگرچه برای همه موثر نیست، اما گزارش شده است که به طور موقت درد را تسکین میدهد.
- رژیم غذایی سالم
- عوامل محرک
یک دفترچه یادداشت علائم داشته باشید تا ببینید چه محرکی برای حملات شما وجود دارد. اگر بتوانید عوامل محرک را شناسایی کنید، میتوانید اقداماتی را برای اجتناب از آنها در صورت امکان انجام دهید، به عنوان مثال:
در معرض باد قرار نگیرید. در صورتی که درد شما ناشی از باد یا نسیم باشد، روسری سر کنید.
اگر نوشیدنی های سرد یا گرم باعث ایجاد درد در برخی از قسمت های دهان می‌شوند، از نی استفاده کنید
اگر غذاهای خاصی برای شما محرک هستند، از خوردن آن پرهیز کنید. کافئین، مرکبات و موز احتمال می‌رود که محرک باشند.
- فعالیت های روزانه
اگر درد شما با گاز گرفتن یا جویدن اتفاق می‌افتد یا بدتر می‌شود، شاید بهتر باشد که غذای نرم‌تر یا مایعات بخورید. اگر به دلیل مشکل در غذا خوردن وزنتان کم شده، شاید نیاز به مکمل یا غذا های مقوی تر داشته باشید و به یک متخصص تغذیه مراجعه کند.
شستن دندان‌هاو اصلاح کردن میتواند دشوارتر باشد.
یک کاردرمانگر شاید بتواند نسبت به شدت درد شما پیشنهادات و تجهیزاتی را برای کمک به شرایطتان ارائه دهد.
- کمبود خواب و افسردگی
مقابله با نورالژی سه قلو میتواند بسیار خسته کننده باشد و منجر به کمبود خواب، انزوا و افسردگی شود. سعی کنید تا حد امکان مثبت اندیش باشید. شاید بهتر باشد با یک تراپیست در ارتباط باشید. مراجعه به روانشناس یا استفاده از تکنیک های روانشناسی به این معنی نیست که درد واقعی و فیزیکی وجود ندارد. این رویکردها میتواند تنها یکی از راه هایی باشد که به شما کمک می‌کند با درد خود کنار بیایید و آن را به خوبی مدیریت کنید.
سخن پایانی
ارتباط قوی بین ام‌اس و نورالژی سه قلو وجود دارد. این دو بیماری اغلب با هم اتفاق می‌افتند و افراد مبتلا به یک بیماری احتمال ابتلا به دیگری را دارند. با این حال، هر کسی که یکی از این شرایط را دارد، دلیل نمی‌شود که به طور حتم هر دو شرایط را داشته باشد.
