مدت زمان تقریبی مطالعه این مطلب: 7 دقیقه

مشکلات مثانه از علائم رایج در بیماری مولتیپل اسکلروزیس می‌باشد و می تواند تاثیر زیادی بر زندگی روزمره آنها داشته باشد. حدود 75 نفر از هر 100 نفر مبتلا به ام اس، مشکلات مثانه را تجربه می‌کنند، با این حال درمان هایی برای این مشکل در دسترس است.
ممکن است از صحبت کردن در مورد مشکلات مثانه احساس خجالت یا ناراحتی کنید، اما پزشکتان تجربه زیادی در این مورد دارد. با داشتن اطلاعات کافی، ایجاد تغییرات ساده در خورد و خوراکتان، آنچه می نوشید و داروهای مصرفی اکثر این نوع مشکلات را می‌توان با موفقیت مدیریت کرد تا تاثیری بر زندگی روزمره شما نداشته باشد.

مشکلات ادراری و مثانه چیست؟

مشکلات مثانه را می‌توان به دو نوع تقسیم کرد.

مشکلات نگهداری ادرار (نیاز فوری به ادرار کردن، تکرر ادرار، شب ادراری، بی اختیاری در نشت ادرار)
مشکلات تخلیه ادرار (مشکل در دفع ادرار و احساس تخلیه نشدن کامل مثانه)
برخی افراد ترکیبی از این علائم را تجربه می کنند.

اگرهر یک از علائم زیر را داشتید به سرعت به پزشک خود اطلاع دهید:

مشکلات مثانه‌تان، شما را از انجام کار های ضروری روزمره‌ باز می‌دارد.
اغلب نیاز فوری به ادرار کردن دارید و با عجله به دستشویی می روید، اما ادرارتان زود تر نشت می‌کند.
احساس نیاز به ادرار کردنتان نسبت به قبل بیشتر می‌شود.
احساس درد در ادرار کردن یا ادرار شما بوی غیرعادی می‌دهد.
احساس نیاز به ادرار می‌کنید، اما نمی توانید ادرار کنید.
متوجه می‌شوید که جریان ادرار شما ضعیف‌تر شده یا احساس می‌کنید که مثانه خود را به طور کامل تخلیه نکرده‌اید.

چه چیزی باعث مشکلات مثانه می‌شود؟

ام اس می تواند باعث آسیب عصبی در نواحی ای از مغز و نخاع شود که در کنترل عملکرد مثانه نقش دارند؛ علائمی که تجربه می‌کنید بستگی به این دارد که کدام ناحیه تحت تأثیر قرار گرفته است.

علل مشکلات نگه داری ادرار ( احساس فوری و تکرر ادرار):

در بیماری ام اس، مشکلات نگهداری ادرار به این دلیل رخ می‌دهد که پیام ها بین رفلکس تخلیه مثانه در نخاع و بخشی از مغز که کنترل تخلیه مثانه را دارد، قطع می‌شود. این امر می‌تواند منجر به دستور ماهیچه مثانه شود که به محض شروع پر شدن، منقبض شود. مثانه می‌تواند بیش از حد فعال یا دچار اسپاسم یا به طور غیرقابل پیش بینی سفت شود و در نتیجه میل فوری یا تکرر ادرار ایجاد می‌شود که به آن مثانه بیش فعال نیز گفته می‌شود.

علل مشکلات تخلیه مثانه (احتباس)

دلایل احتمالی متعددی برای مشکلات تخلیه مثانه وجود دارد. ناحیه ای از نخاع که رفلکس تخلیه مثانه را کنترل می‌کند ممکن است توسط ام اس آسیب دیده باشد. از آنجایی که هیچ سیگنالی برای ادرار کردن وجود ندارد، مثانه شما پر شده، و در نتیجه شما از پر بودن آن بی اطلاع هستید، بنابراین ممکن است نشت ادرار رخ دهد. گاهی اوقات پیام های مغز گیج می‌شوند، به طوری که وقتی ماهیچه مثانه شما منقبض می شود تا شروع به تخلیه کند، دریچه ای که اجازه می‌دهد ادرار از مثانه خارج شود، همزمان بسته می‌شود و تلاش های مثانه برای تخلیه را مسدود یا قطع می‌کند.
البته تمام مشکلات مثانه به دلیل آسیب عصبی ام اس ایجاد نمی‌شود، علل دیگری شامل عفونت های دستگاه ادراری، بزرگ شدن پروستات در مردان، بارداری و زایمان، جراحی شکم، و مصرف کافئین و الکل نیز دخیل هستند.

در صورتی که مشکل مثانه داشته باشم چه کاری باید انجام دهم؟

آنچه که در طول روز میخورید یا می‌نوشید، هر دارویی که مصرف می‌کنید، زمان هایی که به توالت می‌روید، هر گونه مشکل که در تخلیه مثانه‌تان یا مشکلات دیگر دارید را یادداشت کنید، زیرا این موضوع به پزشکتان بیشتر کمک می‌کند تا بهترین درمان را برای شما شروع کند.

تغییراتی را در سبک زندگیتان ایجاد کنید

به اندازه کافی مایعات بنوشید. اگر مایعات کافی ننوشید دچار دهیدراسیون (کمبود آب) می‌شوید، در نتیجه ادرار شما غلیظ تر می‌شود که می‌تواند مثانه را تحریک کند و زمینه عفونت را ایجاد کند. توصیه کلی این است که حداقل 1.5 لیتر مایع در روز یا حدود شش تا هشت لیوان آب بنوشید. ادرار سالم شفاف است. از سوی دیگر، نوشیدن آب بیش از حد نیز می‌تواند علائم مثانه را بدتر کند، تعداد دفعات احتیاج به توالت رفتن را افزایش دهد، بنابراین داشتن تعادل بهتر است.
از خوردن و نوشیدنی هایی که مثانه شما را تحریک می‌کند پرهیز کنید برخی از غذاها و نوشیدنی ها می‌توانند مثانه را تحریک کنند که شامل نوشیدنی های حاوی کافئین دار، الکلی، نوشابه های گازدار، میوه ها و آب میوه های اسیدی (مانند مرکبات و گوجه فرنگی) و غذاهای تند می‌شود. کاهش یا قطع مصرف کامل آنها می‌تواند به علائم مثانه کمک کند.
داشتن وزن سالم از طریق ورزش منظم و یک رژیم غذایی سالم و متعادل بسیار مهم است زیرا اضافه وزن می‌تواند فشار را بر عضلات کف لگن افزایش دهد و در نتیجه منجر به بی اختیاری ادرار شود (زمانی که مثانه تحت فشار است و ادرار در هنگام عطسه و سرفه بی اختیار نشت می‌کند.)
سیگار کشیدن را ترک کنید. نیکوتین موجود در سیگار می تواند مثانه را تحریک کند.
تمرینات کف لگن را امتحان کنید. مواقعی که علائم مثانه خفیف است، تمرینات کف لگن می‌تواند مفید باشد. در کف لگن ماهیچه ای وجود دارد که مرتبط با مثانه و روده است. این ماهیچه‌ها به کنترل هنگام ادرار کردن کمک می‌کنند، زیرا همزمان با انقباض مثانه برای خروج ادرار، شل می‌شوند.
سعی کنید دچار یبوست نشوید. روده‌ی پر می تواند جریان ادرار را مسدود کند یا بر ظرفیت مثانه شما تأثیر گذاشته و تعداد دفعاتی که نیاز به تخلیه دارید را افزایش دهد.

مشکلات مثانه چگونه درمان می شوند؟

روش های تشخیص:

برای تشخیص دقیق مشکل ادراری و درمان مناسب آن، پزشک از شما آزمایش هایی خواهد گرفت.

آزمایش ادرار: پزشک شما ممکن است نمونه ای از ادرار شما را بگیرد تا بتواند احتمال هرگونه عفونتی را بررسی کند.
سونوگرافی مثانه: اگر نشانه ای از عفونت ادراری وجود نداشته باشد، میزان ادرار باقی مانده در مثانه پس از ادرار کردن را اندازه می‌گیرند. این کار با یک اسکنر اولتراسوند ساده انجام می شود که به آرامی بر روی شکم شما گذاشته می‌شود و روی پوست حرکت می‌کند. این تصویری از مثانه شما را نشان می دهد که چه مقدار مایع در داخل باقی مانده است. اگر پس از تخلیه مثانه کمتر از 100 میلی لیتر باقی مانده باشد، احتمالاً به دلیل مشکلات ذخیره ادرار است. اگر پس از تخلیه بیش از 100 میلی لیتر باقی بماند، احتمالاً علائم ناشی از مشکلات تخلیه مثانه است.

روش های درمان:

تمرین مثانه: هدف از تمرین مثانه افزایش فاصله زمانی بین استفاده از توالت است. شما به تدریج زمان بین هر دفع ادرار را افزایش می‌دهید (ابتدا در حد فقط پنج دقیقه). ممکن است هفته ها یا ماه ها طول بکشد تا موثر باشد.
ممکن است داروهایی به شما داده شود که پیام‌های شروع انقباضات مثانه را مسدود می‌کند و دفعات نیاز به تخلیه مثانه را کاهش می‌دهد. به این داروها، داروهای ضد موسکارینی می‌گویند که به صورت خوراکی، قرص یا از طریق چسب های پوستی مصرف می‌شوند. همچنین این داروها احساس نیاز فوری به توالت را کاهش می‌دهند.
تزریق مثانه: در مواردی که دارو موثر نبود، تزریق بوتاکس به دیواره مثانه نیز در نظر گرفته می‌شود. این کار با متوقف کردن پیام‌های عصبی به عضلات مثانه عمل می‌کند و می‌تواند باعث جلوگیری انقباض آن‌ها شود و کنترل ادرار را بهبود بخشد. پس از درمان با تزریق بوتاکس، مثانه ممکن است دیگر نتواند تخلیه شود، بنابراین در مواردی نیاز به استفاده از سوند خواهد بود.
تحریک اعصاب: اگر داروهای ضد موسکارینی موثر نبوده و نمی‌خواهید بوتاکس تزریق شود، تحریک عصب تیبیا از راه پوست (PTNS) گزینه دیگری می‌باشد. این روش شامل تحریک عصبی در نزدیکی عصب بالای مچ پا است. سپس یک جریان الکتریکی خفیف از سوزن عبور می‌کند که اعصاب پایین کمر را که عملکرد مثانه را کنترل می‌کنند شل می کند و علائم مثانه بیش فعال را کاهش می‌دهد.
سوند: سوند ادراری یک لوله نازک و توخالی است که برای تخلیه ادرار از مثانه استفاده می‌شود و انواع مختلف دارد. سوند ها ممکن است در صورت نیاز چندین بار در روز توسط خود بیمار استفاده شود.
دستگاه لرزش دیگری وجود دارد که روی ناحیه شرمگاهی قرار می‌گیرد و می‌تواند به عضله پایین مثانه (اسفنکتر مجرای ادرار) کمک کند تا از انقباض آن جلوگیری شود و تخلیه ادرار را تسهیل کند.
فیزیوتراپی کف لگن: ورزش‌هایی که عضلات کف لگن را درگیر می‌کنند اغلب برای کنترل بی‌اختیاری توصیه می‌شوند. یک درمانگر فیزیکی (فیزیوتراپیست) می‌تواند به فرد آموزش دهد که عضلات درگیر در کنترل مثانه و روده را منقبض کند، استراحت دهد، آن‌ها را با هم هماهنگ کند و به عادی‌سازی این عملکردها کمک کند.

سخن پایانی:

مشکلات مثانه می تواند ناراحت کننده باشد اما هرچه سریع تر به پزشک مراجعه شود، درمان مناسب، زودتر آغاز شود، فرد سریع تر می تواند فعالیت های طبیعی خود را بدون نگرانی در مورد نشت یا مراجعات مکرر به دستشویی از سر گیرد.

منابع:

National Institute for Health and Clinical Excellence. Urinary incontinence in neurological
disease: management of lower urinary tract dysfunction in neurological disease. London: NICE
2012.
National Institute for Health and Clinical Excellence. Percutaneous posterior tibial nerve
stimulation for overactive bladder syndrome. London: NICE; 2010