نیستاگموس به حرکات غیرارادی چشم‌ها می‌گویند که باعث می‌شود چشم‌ها به طور سریع به جهات مختلف بالا و پایین یا به شکل چرخشی حرکت کنند. این وضعیت می‌تواند یکی از علائم بینایی بیماری ام‌اس باشد. هرچند ممکن است در برخی افراد به صورت مادرزادی وجود داشته باشد یا بر اثر عواملی مانند عفونت‌های ویروسی، تغذیه نامناسب یا مصرف مواد مخدر ایجاد شود.
در مبتلایان به ام‌اس، نیستاگموس می‌تواند به دلیل آسیب به مخچه یا ساقه مغز (نواحی که مسئول هماهنگی تعادل، حرکت عضلات و بینایی هستند.) به وجود بیاید. در برخی موارد نیز این اختلال ناشی از آسیب به عصب بینایی است.
نوع خفیف این مشکل ممکن است برای فرد مبتلا محسوس نباشد، اما از نگاه دیگران به وضوح قابل مشاهده است. در صورتی که حرکات چشم ادامه دار و شدید‌تر شوند، می‌توانند منجر به سرگیجه، تهوع و اختلال در بینایی شوند؛ چرا که فرد قادر نیست نگاه خود را ثابت نگه دارد. این مشکل، به ویژه در ترکیب با اختلالات تعادلی، ممکن است خطر زمین‌خوردن را افزایش دهد.
روش‌های مقابله با نیستاگموس
برخی افراد برای مقابله با حرکات چشم سر خود را به صورت غیرارادی تکان می‌دهند یا می‌لرزانند تا تأثیر آن را کاهش دهند و تمرکز خود را حفظ کنند. در برخی حالت‌های خاص سر، ممکن است حرکات چشمی کاهش یابد یا حتی متوقف شود. در نتیجه، فرد سر خود را در وضعیتی نامعمول یا زاویه دار نگه می‌دارد که این موضوع می‌تواند منجر به درد یا گرفتگی عضلات گردن و شانه‌ها شود.
اگرچه درمان نیستاگموس دشوار است، اما روش‌هایی برای بهبود این وضعیت وجود دارد:
- استفاده از عینک یا لنز طبی می‌تواند به کاهش سرعت حرکات چشم کمک کند، ولی درمان قطعی محسوب نمی‌شود.
- برخی داروها مانند گاباپنتین یا ممانتین ممکن است شدت حرکات چشم را کاهش دهند.
- در موارد نادر، عمل جراحی برای اصلاح زاویه قرارگیری سر انجام می‌شود. هدف این جراحی درمان مستقیم نیستاگموس نیست، بلکه کمک به دید بهتر فرد از طریق موقعیت راحت‌تر سر است.
- در یک مطالعه موردی، فردی مبتلا به ام‌اس متوجه شد که استفاده از یک ماساژور دستی روی جمجمه می‌تواند به‌طور موقت حرکات چشم را کاهش داده و بینایی او را بهبود ببخشد.
