زمانی تقریبی مطالعه: 10 دقیقه

بر اساس مطالعه اخیر، به نظر می‌رسد نرخ ابتلا به MS با میزان رفاه افزایش می‌یابد، به همین دلیل در کشورهای توسعه یافته بیشتر شاهد این بیماری هستیم. می‌توان این امر را به دلیل دسترسی بهتر به امکانات پزشکی و تشخیصی بیماری و همچنین عواملی مانند استرس، چاقی، سیگار و تغذیه نادرست، که خطر ابتلا به ام اس را افزایش می‌دهند، دانست.
تخمین زده می شود که 2.5 میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به ام اس هستند که کودکان نیز از این امر مستثنا نیستند طبق گزارش انجمن ملی ام اس، حدود 10000 کودک در سراسر جهان با ام اس زندگی می‌کنند.
در این مطلب به بررسی عوامل جغرافیایی بر ابتلا به ام اس می‌پردازیم.

جغرافیا چگونه می تواند بر خطر ابتلا به ام اس تأثیر بگذارد؟

دانشمندان بر این باورند که چندین عامل مرتبط با جغرافیا در خطر ابتلا به ام اس نقش دارند:

دما

دما با جغرافیا مرتبط است هر چه یک منطقه از خط استوا دورتر باشد، به طور متوسط دما سردتر می‌شود. جمعیت‌هایی که در مناطق معتدل زندگی می‌کنند، جایی که تغییرات دما بیشتر است، در مقایسه با جمعیت‌هایی که در مناطق گرمسیری با دمای ثابت‌تر زندگی می‌کنند، شیوع MS بالاتری دارند.
احتمال می‌رود که دما با ام اس مرتبط باشد زیرا بر عواملی مانند انتشار ویروس ها تأثیر می‌گذارد. ویروس هایی مانند ویروس اپشتین بار (EBV) یکی دیگر از عوامل خطر محیطی برای ام اس می‌باشد. در هوای سرد، مردم تمایل دارند زمان بیشتری را در کنار هم بگذرانند، این تماس نزدیک تر می‌تواند گسترش ویروس ها و خطر ابتلا به ام اس را افزایش دهد. برعکس، هوای گرمتر ممکن است جمعیت ها را پراکنده تر کند، که ممکن است گسترش ویروس را کاهش دهد.

ویتامین D

ویتامین D ویتامینی است که از طریق قرار گرفتن در معرض نور خورشید در بدن ایجاد می‌شود. به جذب کلسیم در بدن کمک کرده و به عملکرد صحیح سیستم ایمنی و مغز کمک می‌کند. افرادی که نزدیک به خط استوا زندگی می‌کنند در طول سال بیشتر در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند و به طور طبیعی سطوح بالاتری از ویتامین D دارند.
طبق گفته انجمن ملی مولتیپل اسکلروزیس، سطوح کافی ویتامین D ممکن است خطر ابتلا به ام اس را کاهش دهد.

رژیم غذایی

رژیم غذایی عامل دیگری است که می‌تواند بر ارتباط بین خطر ابتلا به ام اس و جغرافیا تأثیر بگذارد. رژیم غذایی با محل زندگی افراد و غذاهایی که به آنها دسترسی دارند مرتبط است. خوردن غذاهای حاوی ویتامین ها و مواد مغذی مختلف می‌تواند در خطر ابتلا به بیماری هایی مانند ام اس نقش داشته باشد.

به عنوان مثال، جمعیت هایی که نزدیک به اقیانوس زندگی می‌کنند، خطر ابتلا به ام اس کمتری دارند. آن ها تمایل دارند ماهی بیشتری مصرف کنند که سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 و ویتامین D است که هر دو حاوی ماده مغذی است که التهاب را کاهش می‌دهند و به طور بالقوه در خطر ابتلا به ام اس نقش دارند.

برعکس، جمعیت‌هایی که دورتر از دریا زندگی می‌کنند، تمایل دارند رژیم‌های غذایی سرشار از چربی‌های اشباع موجود در گوشت و محصولات لبنی داشته باشند که به طور کلی التهاب را در بدن افزایش می‌دهد و احتمال شیوع ام اس را بالاتر می‌برد. یافته‌های یک مطالعه تحقیقاتی در نروژ نشان داد که جمعیت‌هایی که در مناطق ساحلی زندگی می‌کردند و ماهی بیشتری مصرف می‌کردند، در مقایسه با جمعیت‌هایی که به دریا دسترسی ندارند و ماهی کمتری مصرف می‌کردند، احتمال کمتری وجود دارد که به ام اس مبتلا شوند.
با این حال، از آنجایی که رژیم غذایی با مناطق و غذای در دسترس آنها مرتبط است، می‌تواند عاملی در ارتباط بین جغرافیا و خطر ابتلا به ام اس باشد.

ژن و محیط هر دو بر خطر ام اس تأثیر می‌گذارند

در حالی که شیوع ام اس بی ربط با الگوهای جغرافیایی نیست، تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که جغرافیا به تنهایی نمی‌تواند خطر ابتلا به ام اس را افزایش دهد. به احتمال زیاد، خطر ابتلا به ام اس توسط عوامل ژنتیکی و محیطی تعیین می‌شود. به عنوان مثال، کشورهای مالت و سیسیل از نظر جغرافیایی و آب و هوایی بسیار نزدیک هستند، اما از نظر ژنتیک جمعیت، متفاوت همراه با میزان ابتلا به ام اس بسیار متفاوتی هستند.

مثال دیگری را می‌توان با مقایسه میزان ام اس در شهرهایی با عرض جغرافیایی مشابه (فاصله از خط استوا) یافت؛ روچستر، مینه سوتا، در آمریکا. لندن، انتاریو، در کانادا؛ و ونکوور بریتیش کلمبیا، در کانادا در حالی که فاصله این شهرها از خط استوا مشابه است، روچستر، مینه سوتا، در مقایسه با دو شهر کانادا، تقریباً دو برابر میزان ابتلا به ام اس است.

دانشمندان بر این باورند که ترکیبی از عوامل محیطی، ایمونولوژیک و ژنتیکی در نهایت خطر ابتلا به ام اس را در فرد تعیین می‎‌کند.

نتیجه‌ی یک مطالعه در مورد بیشترین و کمترین کشور هایی که جمعیت مبتلا به ام اس دارند عبارتند از:

کشور هایی با نرخ بالای مبتلایان به ام اس:

کانادا
شمال آمریکا
بیشتر کشور های شمال اروپا
جنوب شرقی استرالیا
نیوزلند
اسرائيل

کشور هایی با نرخ متوسط مبتلایان به ام اس:

جنوب آمریکا
اروپای جنوبی
شمال استرالیا

کشور هایی با نرخ پایین مبتلایان به ام اس:

بیشتر کشور های آفریقایی
آمریکای جنوبی مانند برزیل
آسیا

ایران

شیوع مولتیپل اسکلروزیس (MS) در سراسر جهان در حال افزایش است. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. از آنجایی که شیوع در استان‌های مختلف متفاوت گزارش شده است، طبق تحقیقات انجام شده، بیشترین شیوع در تهران و کمترین آن در استان های خوزستان و سیستان و بلوچستان است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که نرخ شیوع تجمعی ام اس در ایران 100 در 100000 نفر است که نرخ بالایی می‌باشد.