اپیدمیولوژی و علت شناسی بیماری ام‌اس

زمان تقریبی مطالعه این مطلب: 10 دقیقه

ام‌اس یک بیماری خود ایمنی-التهابی دمیلینه کننده است که اغلب در سنین جوانی ظاهر می‌شود و در حدود 30 سالگی، به اوج خود می‌رسد (Wingerchuk, 2011). عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز این بیماری دخیل است.
عوامل محیطی که ممکن است با ام‌اس مرتبط باشند، شامل قرار گرفتن در معرض نور خورشید و اشعه ماوراء بنفش، ویتامین D، ویروس اپشتین بار (EBV)، ویروس ها، و سایر عوامل عفونی می‌باشند.
ام اس تقریباً 2.5 میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد. هر هفته بیش از 200 نفر در آمریکا به ام‌اس تشخیص داده می‌شوند. ام‌اس به طور معمول بین سنین 20 تا 40 سالگی شروع می‌شود. علائم اولیه به ندرت قبل از 10 سالگی یا بعد از 60 سالگی رخ ‌می‌دهد.

به نظر می‌رسد میلین و الیگودندروسیت هایی که میلین را تشکیل می‌دهند، هدف اصلی حملات خود ایمنی هستند. حمله به ماده سفید CNS با فعالیت لنفوسیت T (Th-1 و Th-17)، اختلال در عملکرد سلول های لنفوسیت T تنظیم‌کننده و فعالیت لنفوسیت B مرتبط است. ماده خاکستری و سفید مرکزی، توسط پاسخ غیر طبیعی ایمنی بدن مورد حمله قرار می‌گیرند. آسیب جدی به ماده سفید و خاکستری منجر به بروز علائم و نشانه های بالینی می‌شود.
ام‌اس در ساکنین شمال اروپا، ایالات متحده، کانادا، نیوزلند و برخی از نواحی استرالیا شایع‌تر است. در آسیا بسیار کمتر و در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری نادر است.

اپیدمیولوژی چیست؟

اپیدمیولوژی شاخه ای از پزشکی است که به بروز، شیوع، پخش و کنترل بیماری و سایر عوامل مرتبط با سلامت می‌پردازد.
بیماری ام‌اس مسری یا ارثی نیست، اپیدمیولوژیست ها عواملی که احتمال بروز این بیماری را افزایش می‌دهد را شناسایی کردند. این عوامل شامل جنسیت، ژنتیک، سن، جغرافیا و نژاد است.

چند نفر مبتلا به ام‌اس هستند؟

بر اساس مطالعه ای که توسط انجمن ملی ام‌اس انجام شده است، فقط نزدیک به 1 میلیون نفر در آمریکا مبتلا به ام اس هستند.

عوامل دخیل در ابتلا به ام‌اس

سن: اکثرا افراد در سنین 20 تا 50 سالگی به ام‌اس مبتلا می‌شوند، اگرچه احتمال دارد ام‌اس در خردسالان و افراد مسن نیز رخ دهد.

جغرافیا: به طور کلی، ام‌اس در مناطق دورتر از خط استوا شایع تر می‌باشد. با این حال، نرخ شیوع در میان افرادی که در همان منطقه جغرافیایی زندگی می‌کنند، صرف نظر از فاصله از خط استوا، متفاوت می‌باشد.

جنسیت: مطالعات اخیر نشان می‌دهد که احتمال ابتلا به ام‌اس در زنان سه برابر بیشتر از مردان است. هورمون ها نیز ممکن است نقش مهمی در تعیین مستعد بودن افراد داشته باشند.

نژاد: تحقیقات نشان داده است که ام‌اس در اکثر نژاد ها، از جمله آمریکایی های آفریقایی تبار، آسیایی ها و اسپانیایی ها-لاتین ها رخ می‌دهد، اما در قفقازی های شمال اروپا شایع تر است. میزان مستعد بودن این گروه ها متفاوت است. یافته‌های اخیر نشان می‌دهد که خطر ابتلا به ام‌اس در زنان آفریقایی-آمریکایی بالاتر از مطالعات گذشته است.

چاقی: مطالعات متعدد نشان داده است که چاقی در دوران کودکی و نوجوانی، به ویژه در دختران، خطر ابتلا به ام‌اس را در آینده افزایش می‌دهد. مطالعات دیگر نشان داده اند که چاقی در بزرگسالی نیز ممکن است به افزایش خطر ابتلا به ام‌اس کمک کند و یا بیماریشان را وخیم تر کند.

سیگار: شواهد قابل توجهی وجود دارد که سیگار کشیدن می‌تواند احتمال ابتلا به ام‌اس را افزایش دهد و همچنین شرایط ام‌اس را وخیم تر کند.

اگرچه امروزه تعداد مبتلایان به ام‌اس نسبت به گذشته بیشتر شده، اما دلایل آن مشخص نیست. در عین حال شواهدی مبنی بر اینکه چرا تعداد مبتلایان به ام‌اس در حال افزایش است وجود ندارد.
تقریباً در 85 درصد از بیماران، ام‌اس با یک دوره عودکننده- فروکش کننده (RRMS) شروع می‌شود. درصد بسیار کمتری از بیماران، از همان ابتدا نوع پیشرونده (MS اولیه-پیشرونده) (PPMS) هستند. اکثر افراد مبتلا به RRMS در طول زمان، عود کمتر و فعالیت التهابی کمتری دارند و در نهایت به دوره پیشرونده (MS پیشرونده ثانویه) (SPMS) منتقل می‌شوند. شواهدی وجود دارد که آسیب ماده خاکستری مرکزی نقش اساسی در پیشرفت بیماری ام‌اس دارد.

علت ام‌اس مشخص نیست. دانشمندان معتقدند ام‌اس توسط ترکیبی از عوامل ایجاد می‌شود. برای شناسایی علت، تحقیقاتی در زمینه های زیر ادامه دارد:
ایمونولوژی
اپیدمیولوژی
ژنتیک
عوامل عفونی (مانند ویروس ها)